__2000.webp)
Behandeling van een monumentale beuk met reuzenzwam
Verstoppertje spelen met de grote boze reuzenzwam
In het mooie Friese Jorwerd staat in een voortuin een monumentale rode beuk. Zo eentje die je veel ziet voor de statige woningen uit de 18e en 19e eeuw. En zoals dat wel vaker met oude beuken gaat, verscheen er op een goede dag een zwam op de stamvoet. De conclusie was al snel was dat dit reuzenzwam moest zijn. De vraag aan ons: is deze beuk nog te redden? En hoe dan?
De reuzenzwam
Dat het om reuzenzwam ging, werd als eerste vastgesteld door de gemeente Leeuwarden, waartoe Jorwerd behoort. Dat was in het voorjaar. Daarop zijn wij erbij betrokken om mee te kijken en denken. Op dat moment was het vruchtlichaam van de reuzenzwam alweer afgestorven aan de stamvoet. De zwam is méér dan alleen de paddenstoel die op of bij een boom verschijnt. Een groot en uitgebreid schimmelnetwerk bevindt zich in de grond of in het hout en de paddenstoel is in feite het voortplantingsorgaan: de 'sporen' die eraf waaien zijn miniscuul kleine stukjes weefsel waarmee de zwam ergens anders opnieuw kan beginnen.
De reuzenzwam heeft een eenjarig vruchtlichaam (de paddenstoel) dat opkomt aan het einde van de zomer en terugsterft in het voorjaar. Het komt ook genoeg voor dat er een jaar of twee jaar geen vruchtlichaam de kop opsteekt. Of dat het gewoonweg niet wordt opgemerkt. Bovendien verschijnt het vruchtlichaam vaak pas wanneer de de zwam zich stevig heeft genesteld in de boom. De grote vraag was daarom: hoe ver gevorderd is deze parasitaire zwam bij het verteren van het hout?
Daar komt bij dat reuzenzwam een meester is in het creëren van illusies. Het is een zwam die de onderkant van de wortels aantast. Geen visuele inspectie, klankafwijking, prikstok of picus-meting die dat kan aantonen. Je moet onder de wortels komen, wat erg lastig is bij een oude boom als deze. Ook duurt het lang voordat de boom zichtbaar hinder van de reuzenzwam ondervindt. Een boom kan prachtig in blad staan en stevige wortels lijken te hebben, terwijl aan de onderkant van diezelfde wortels het hout al tot pap is gemaakt. De reuzenzwam kan zo een heel wortelgestel verteren zonder dat iemand er acht op slaat. Met een goede wind valt hij dan zo van zijn sokkel.
__2000.webp)
De opdracht
Deze rode beuk staat vermoedelijk sinds ca. 1871 in de voortuin van de pastoriewoning in Jorwerd, het bouwjaar van de woning. De bewoners zijn er erg aan gehecht en willen de boom graag zo lang mogelijk behouden. Daarom was de vraag aan ons om een plan te bedenken waarmee deze oude reus de reuzenzwam nog een tijdje te slim af kan zijn. Eigenlijk is daarbij altijd het uitgangspunt om de omstandigheden te verbeteren voor de boom. Als er eenmaal een zwam in een boom zit, is het namelijk onmogelijk om deze uit te roken. Je kunt alleen zijn voortgang vertragen. Dat doe je door de weerstand van de boom te verbeteren. De boom stond tot nu toe in het gazon, op zich een prima plek. Maar er is geen sprake van een gesloten voedselkringloop: het blad werd altijd verwijderd, waardoor de beuk het niet kon opnemen. We hebben daarom een dikke mulchlaag aangebracht van resten blad en tak. Hierdoor krijgt de boom ineens een stuk meer voeding, ontstaat er meer bodemleven en verbetert het vochthoudend vermogen van de bodem. Dat is vooral in droge tijden erg welkom. Daarnaast hebben we in overleg met de gemeente Leeuwarden de sporenoplossing trichoderma aangebracht. Dit is in feite een preventief middel. Trichoderma is een schimmelsoort die in symbiose leeft met boomwortels. Hij stimuleert de wortelgroei en verhoogt de weerstand tegen andere schimmels. De gemeente Leeuwarden had goede ervaringen met trichoderma. We hebben het om de paar weken toegediend in een oplossing met water.
__2000.webp)
__2000.webp)
Het resultaat
Deze boom is meer dan 150 jaar oud. Veranderingen gaan traag, heel traag. Omdat we proberen om de schimmel af te remmen in zijn afbraakproces, is het moeilijk om te zeggen hoe effectief dit is. Zonder volledig overzicht van de huidige staat van het wortelgestel is het moeilijk kunnen we het niet controleren. We blijven daarom de conditie van de boom monitoren en wachten op het verschijnen van een vruchtlichaam. Dat heeft zich in het najaar van 2023 nog niet laten zien. De tijd zal leren wanneer de reuzenzwam aan het langste eind trekt. Dat kan ook een fascinerend proces zijn, waarin de boom op een veilige manier in zijn afsterven wordt begeleid.
__2000.webp)
__2000.webp)
Hoe kunnen we je verder helpen?
Meer weten over de behandeling van deze monumentale beuk? We werken graag snel en laagdrempelig. Stel je vraag rechtstreeks aan Bjorn Kieftenburg, projectleider boomverzorging bij onze vestiging van Pius Floris Boomverzorging in Bergum.
