Inspectie en onderhoud van Frieslands oudste linde
De boom die het licht zag in de Gouden Eeuw
Frieslands oudste linde staat naast een stokoude boerderij in Opeinde. Deze veterane boom verloor bijna 20 jaar geleden een van de twee hoofdstammen. De boom rot op verschillende plekken in, maar blijft vitaal reageren. We hebben deze oude dame van kruin tot voet geïnspecteerd en vervolgens heel gericht gesnoeid. Daarbij hebben we geprobeerd om voor meer lichtinval te zorgen, zodat de boom kansen krijgt om extra bladmassa aan te maken en zich te verjongen.
Opdrachtgever: particulier, na verwijzing door de Bomenstichting
Uitvoering: Pius Floris Boomverzorging
Periode: Oktober 2023
De opdracht
In Opeinde, aan de rand van Drachten, staat in een achtertuin een Tilia x europaea, ofwel Hollandse linde. Deze boom heeft als vermoedelijk plantjaar 1668, het jaar waarin de naastgelegen boerderij is gebouwd. Nog 28 jaar ouder dan het vermoedelijke oprichtingsjaar van Frisia Groep. De boom is jarenlang niet onderhouden geweest en heel fraai exemplaar. Eén van de twee hoofddelen van de boom is rond 2013 afgebroken op een paar meter hoogte, en is gaan inrotten. Het andere deel is in 2016 gesnoeid. Daarbij is de boom op ongeveer 10 meter afgezaagd. De eigenaar, een familie, wil de boom graag gezond houden en heeft de Bomenstichting om subsidie uit het Bomenfonds gevraagd. Die werd toegekend en de familie werd verwezen naar een deskundig boombedrijf in de buurt. In dit geval waren wij dat. De opdracht: een volledige inspectie en al het noodzakelijke onderhoud. Daarbij waren de uitgangspunten dat de boom zich enerzijds verder kan ontwikkelen in de veteranenfase en dat eventuele veiligheidsrisico's worden beperkt.
De uitvoering
Binnen Pius Floris Boomverzorging hebben we veel kennis over veterane bomen. Kennis die we onderling delen, bijvoorbeeld tijdens onze jaarlijkse kennisdag. Met Otto van de Oudeweetering hebben we bovendien een boomverzorger (ETT) in huis die veel affiniteit heeft met veteranenonderhoud. Hij heeft de linde onderzocht op biologische en mechanische kenmerken en afwijkingen. Daarbij zijn de stamvoet, de stam en de kroon van de boom onderzocht.
Inrotting
De boom zit duidelijk in de veterane fase: ze verdeelt zichzelf in drie tot vier afzonderlijke compartimenten. De stamvoet aan de noordkant en zuidkant zijn stevig, de stamvoet aan de oostkant (het afgebroken deel) is ver ingerot. Met een prikstok is dit deel van de boom grotendeels te doorboren. Twee wortelaanzetten zijn nog stevig en maken reactiehout aan, wat op een vitale reactie wijst. De boom probeert zo het verlies aan stevigheid te compenseren. Een van de twee toppen aan de noordkant is ingerot, maar niet dusdanig dat dit reden geeft tot ongerustheid.
Zwaar belast
Doordat een deel van de boom jaren geleden is uitgebroken en zo'n 8 jaar geleden de top is afgezaagd, bestaat de noordkant van de kroon voor een aanzienlijk gedeelte uit ‘noodgroei’. Dit zijn takken die een boom aanmaakt als reactie op het verlies van bladmassa. Deze takken hebben gemiddeld genomen een zwakkere aanhechting. Hoe groter ze worden, des te groter is de kans op uitbreken. Ook op de uitgebroken oostkant zit veel noodgroei. Het hout van dit deel is zwak, maar de bladmassa is goed en geeft de boom een goede ‘bron van inkomsten’. Aan de zuidkant heeft de linde een forse gesteltak met zware zijtakken. Dit is een belangrijk deel van de kroon dat vrij zwaar is belast. Door de hele boom zitten hier en daar dode takken, die verwijderd kunnen worden.
Extra lichtinval
Dat doet Otto dan ook. Uitgangspunt is om zo weinig mogelijk weg te nemen, zodat de boom zich ongehinderd kan ontwikkelen. De zware gesteltak wordt lichter gemaakt door het verwijderen van een aantal dikke dode takken. Bij het dak worden een paar kleine takken weggenomen die in de toekomst een probleem kunnen vormen. Rondom de boom snoeit Otto nog een paar essen. Dit zorgt voor extra lichtinval aan de kant van de ingerotte stam. Daar heeft de boom toch nog best wat bladmassa en het is bekend dat veterane bomen ook in rotte delen nieuwe wortels kunnen aanmaken en zichzelf regenereren. Door extra licht te creëren stimuleren we de boom daarbij. We adviseren om het restant van het afgebroken deel te stutten. Het vormt geen gevaar, want eromheen is geen gebouw of geen pad. Maar het zou zonde zijn als de nieuw aangemaakte takken met het stamdeel omwaaien.
__2000.webp)
__2000.webp)
Het resultaat
Aan deze linde is achteraf bijna niet te zien dat ze is gesnoeid. En dat is maar goed ook, want het is een prachtige boom in haar natuurlijke vorm. Door veel tijd te steken in observatie, hebben we alleen de echt nodige ingrepen uitgevoerd. Die houden de omgeving veilig en helpen de boom verder in haar ontwikkeling. Voor de komende jaren kan ze rustig doorgroeien en het zou ons niet verbazen als ze ons allemaal overleeft.
__2000.webp)
Hoe kunnen we je verder helpen?
Heb je naar aanleiding van dit project een vraag of verzoek? We werken graag snel en laagdrempelig. Leg je vraag of probleem daarom bij ons neer via mail of whatsapp. Onze boomspecialisten helpen je graag verder. Zoals Bjorn Kieftenburg, projectleider Pius Floris Boomverzorging voor Noord-Nederland.
